Geschiedenis van een traditionele tjalk

Turf voor Vlieland

In september 1905 liep het tjalkschip Luctor et Emergo van stapel bij Barkmeijer in Sneek. Een ijzeren zeiltjalk, later met de naam Zuiderzee, zonder motor. In 1928 kocht Herman Zwalua het schip, samen met zijn vrouw Jantje Fortuin (zuster van de Fortuin’s van onder meer de Nova Cura en de Goede Verwachting). Ze zeilden decennia lang met vracht over de ruime Nederlandse binnenwateren en Hollandse rivieren. Het schip vervoerde in die tijd onder andere hout, zand en turf. Van het zand werden bijvoorbeeld wegen aangelegd op het voormalige eiland Wieringen, op de turf werden de bossen op Vlieland geplant.

Geschiedenis van de Friese zeetjalk Zuiderzee
De Zuiderzee als vrachtschip in de binnenvaart

Houten luiken

De schipper en zijn knecht laadden de vracht via de houten luiken in het ruim. Diezelfde luiken zijn nog steeds te zien vanuit het dagverblijf. Achterop het schip staat het schippersverblijf, de roef, waar rond de oorlogsjaren de schipper, zijn vrouw en hun twee dochters woonden. In het vooronder heeft de maat (nog steeds) zijn kooi.

Lamme arm

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het schip meerdere malen beschoten en heeft het zelfs verborgen gelegen in de buurt van Drachten. De Zuiderzee heeft jarenlang met zijschroef (“Lamme Arm”) gevaren, als hulpmotor (naast de zeilen) voor manoeuvres. De mast werd er pas in 1957 afgehaald. De laatste reis met vracht was pas in 1976. Een paar jaar later overleed Herman Zwalua en kocht een liefhebber het schip en tuigde haar weer als zeilschip.

Oude routes nieuwe ‘lading’

Met een iets hogere mast en een groter zeiloppervlak zeilt het schip nu haar oude routes met een nieuwe “lading”: gasten. De kleuren van het schip zijn nog origineel, evenals de roef en de houten luiken; benedendeks is het schip verbouwd tot een gezellig gastenverblijf met verwarming en warm water. De foto hiernaast is in 2017 gemaakt!

De tjalk Zuiderzee aan de Zuyderzeedijk